Uzman Diyetisyen Başak Zeynep Nursal
1. Bağırsak Mikrobiyotası: Temel Bilgiler
Bağırsaklar, topluca “bağırsak mikrobiyotası” olarak adlandırılan trilyonlarca mikroorganizmaya ev sahipliği yapar. Bu mikroorganizmalar, “iyi” veya “kötü” olarak sınıflandırılan çeşitli bakterileri içerir. Sağlıklı bir bağırsak, çeşitlilik açısından zengin dost bakterileri barındırır.
Bağırsak sağlığı; bağışıklık sistemi, ruhsal denge, uyku kalitesi, sindirim sistemi işleyişi ve kronik hastalıkların gelişimi üzerinde doğrudan etkilidir.
2. Probiyotikler: Faydalı Bakteriler
Probiyotikler, “yeterli miktarda alındığında konakçıya sağlık açısından yarar sağlayan canlı mikroorganizmalar” olarak tanımlanır. Kısacası “iyi” veya “dost” bakteriler olarak bilinirler. Probiyotikler, bağırsaklardaki faydalı bakteri oranını artırarak disbiyoz (bağırsak mikrobiyotasının dengesizliği) durumunun önlemesine ve tedavisine yardımcı olur.
Probiyotikten zengin besinler, organizma için faydalı canlı mikroorganizma içeren besinler olarak tanımlanmaktadır.
Probiyotik açısından zengin besinler arasında;
Probiyotik takviyeleri de bağırsak mikrobiyotasının dengelenmesinde önemli rol oynar. En sık kullanılan probiyotik suşlar Lactobacillus ve Bifidobacterium cinsleridir.
3. Prebiyotikler: Bakteri Besinleri
Prebiyotikler, bağırsaktaki faydalı bakteriler için besin görevi gören diyet lifi türleridir. Bu lifler doğrudan sindirilmez; ancak bağırsakta yaşayan iyi bakterilerin gelişimini destekler. Prebiyotikler, probiyotiklerin büyümesi için bir besin kaynağı görevi görür. Bu nedenle probiyotiklerin bağırsak sağlığını iyileştirmek, korumak ve etkilerini gösterebilmesi için aslında prebiyotiklere ihtiyaçları vardır.
Prebiyotik açısından zengin besinler arasında soğan, sarımsak, muz, hindiba kökü ve yer elması bulunur. Prebiyotikler, sebzelerde, meyvelerde ve baklagillerde doğal olarak bulunan lif türleridir. Prebiyotiklerin faydaları çok çeşitlidir ve sadece sindiriminizi desteklemekle kalmaz, vücudunuzun birçok sistemini ve genel sağlığınızı etkiler.
4. Sinbiyotikler: Güçlü İkili
Sinbiyotikler, prebiyotikler ve probiyotiklerin birleşimidir. Uluslararası Probiyotik ve Prebiyotik Bilimsel Derneği’ne (ISAPP) göre sinbiyotikler, “konak mikroorganizmalar tarafından seçici olarak kullanılan ve konakçıya sağlık yararı sağlayan canlı mikroorganizmalar ve substratlardan oluşan bir karışım” olarak tanımlanmaktadır.
Kısacası, sinbiyotikler probiyotik ve prebiyotik kombinasyonlarıdır. Sinbiyotikler, bağırsak mikrobiyotası üzerinde potansiyel olarak sinerjik etkiler oluşturabilen bileşiklerdir. Sinbiyotik kombinasyonunun, insan sağlığı üzerinde probiyotikler veya prebiyotiklerden daha faydalı etkilere sahip olduğu düşünülmektedir.
5. Takviye Edici Gıda Kullanımı ve Faydaları
Takviye edici gıdalar, normal beslenmeye destek olmak ve belirli bileşenlerin (mineraller, vitaminler,) belirli bir süre boyunca uygun şekilde alınmasını sağlamak için tüketilmektedir. Özellikle yetersiz veya dengesiz beslenme sonucu gelişen vitamin-mineral eksiklikleri, bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve hastalıklara neden olabilir. Bu tür durumlarda, doktor veya eczacı önerisiyle kullanılan takviyeler, beslenme yetersizliklerinin giderilmesine ve genel sağlığın korunmasına destek olur.
6. Sıkça Sorulan Sorular
Probiyotikler, vücudunuzda doğal olarak yaşayan canlı faydalı organizmalardır. (Bakteri-maya).
Prebiyotikler, faydalı bakterilerin (probiyotiklerin) büyümesini veya aktivitesini teşvik eden besin lifleridir. Prebiyotikler, probiyotikler için besin görevi görür.
Sinbiyotikler, sağlık yararı sağlamak için birlikte çalışan probiyotik ve prebiyotiklerin birleşimidir.
Özetle, probiyotik olmadan prebiyotik olmaz, prebiyotik olmadan da probiyotik görevini yerine getiremez. Ancak her ikisinin birlikte (probiyotik+prebiyotik) alınması durumunda iyi ve kötü bağırsak bakterilerinin dengesi en iyi şekilde sağlanır.
- Wiertsema SP, van Bergenhenegouwen J, Garssen J, Knippels LMJ. The Interplay between the Gut Microbiome and the Immune System in the Context of Infectious Diseases throughout Life and the Role of Nutrition in Optimizing Treatment Strategies. Nutrients. 2021;13(3):886. Published 2021 Mar 9. doi:10.3390/nu13030886
- Probiotics: What they are and what they can do for you. American Gastroenterological Association website. www.gastro.org/patient-center/diet-medications/probiotics. Accessed January 2, 2013.
- S. Department of Veterans Affairs. Promoting a healthy microbiome with food and probiotics.
- Swanson KS, Gibson GR, Hutkins R, et al. The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of synbiotics. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2020. doi: 10.1038/s41575-020-0344-2.
- ISAPP. Retrieved June 19, 2024 from https://isappscience.org/for-consumers/learn/probiotics/.
- ISAPP. Retrieved June 19, 2024 from https://isappscience.org/for-consumers/learn/prebiotics/
Bölüne Bölüne Kazanamayız! 
