Dünyayı bekleyen tehlike: Amazon yavaş yavaş ölüyor.
Bu yılki BM iklim konferansı (COP30), Brezilya'nın kuzeyinde yer alan ve dünyanın en büyük yağmur ormanı olan Amazon'a açılan kapı olarak nitelendirilen Belem kentinde düzenleniyor.
Burası sembolik öneme sahip bir bölge.
Gezegeni ısıtan gazların salımını güvenli eşiklere çekmeyi amaçlayan önemli bir anlaşmaya varılan Paris Zirvesi'nden bu yana 10 yıl geçti.
Karbon salımı artmaya devam ettiği için bu çabalar henüz sonuç vermedi ve atmosferden büyük miktarda karbondioksit emen Amazon, nihayet gezegeni kurtarmak için alınacak önlemlerin anahtarı olabilir.
Ancak bilim insanları, Amazon'un geleceğinin, onlarca yıldır süren ormansızlaşma ve şimdi de iklim etkilerinin ardından belirsiz olduğunu söylüyor.
Belém'in başkenti olduğu Pará eyaletinde, yağmur ormanı tahribatı Amazon'daki en yüksek seviyeler arasında yer alıyor.
İşte bu nedenle BBC, Amazon'un durumuna ve karşı karşıya olduğu tehditlere ayrıntılı bir bakış atıyor.
Amazon'un yüzde 60'ına sahip olan Brezilya, tropik yağmur ormanları için güçlü bir koruma sağlayan bir anlaşma sağlamaya çalışılıyor. Genellikle ekvator hattı yakınında bulunan ormanlar, yüksek yağış ve neme sahip. Bu ormanlar uzun, çoğunlukla yaprak dökmeyen ağaçlara ve yemyeşil bitki örtüsüyle örtülü.
Ancak Amazon'da taşkın yatakları, bataklıklar ve savanlar da bulunuyor.
Güney Amerika'nın 6,7 milyon km²'sini kapsayan bu bölge, Hindistan'ın iki katından daha büyük ve gezegendeki en zengin biyolojik çeşitliliğe sahip sıcak noktalardan biri.
İçerisinde bulunan türlerden bazıları şöyle:
Bu türlerin çoğu başka hiçbir yerde bulunmaz.
Amazon nehri dünyanın en büyük nehri ve 1.100'den fazla koluyla dünyanın açık ara en büyük tatlı su kaynağını oluşturuyor.
Bu su Atlantik Okyanusu'na akıyor ve bölgesel ve küresel iklim sistemlerini etkileyebilen okyanus akıntılarının sürdürülmesinde önemli bir rolü var.
Amazon aynı zamanda önemli bir gıda ve ilaç kaynağı.
Altın da dahil olmak üzere metaller için çıkarılıyor ve önemli bir petrol ve gaz üreticisi haline gelebilir. Geniş orman alanlarının yok edilmesi de burayı büyük bir kereste tedarikçisi haline getirdi.
Koruma örgütleri, tarım, hayvancılık, tomrukçuluk ve madencilik gibi insan faaliyetleri ve şimdi de iklim kaynaklı kuraklık ve artan sıcaklıklar nedeniyle ormanın %20'sinin kaybolduğunu ve benzer bir alanın da bozulduğunu söylüyor.
Amazon Koruma Örgütü'nün And Dağları Amazonlarını İzleme Programı'na (MAAP) göre, ormansızlaşmadaki en son artış 2022 yılında meydana geldi ve yaklaşık 20.000 km2 ormanlık alan temizlendi; bu rakam 2021 yılına göre %21 artış gösterdi ve 2004'ten bu yana en kötü yıl oldu.
Brezilya'da 2023 yılında gerçekleşen hükümet değişikliğinin ardından, Brezilya Amazonları'ndaki ormansızlaşma oranı - diğer ülkelerin kontrolündeki bölgelerde olmasa da - hemen yarı yarıya azaldı ve dünya buna sevindi.
Ancak kısa bir süre sonra Amazon'un bazı bölgelerinin iyileşemeyecek kadar ciddi hasar gördüğü anlaşıldı.
Bu sadece yıllarca süren ormansızlaşmanın değil, aynı zamanda Amazon ekosistemi için yeni bir tehdit olarak ortaya çıkan iklim krizinin de bir ürünüydü.
Sıcaklıktaki önemli artış ve uzun süreli kuraklık dönemleri, temel işleyişi üzerinde etkili oldu, genellikle nemli olan ormanı daha kuru ve orman yangınlarına karşı daha hassas hale getirdi.
ABD'deki Yale Üniversitesi'nde ekosistem karbon yakalama alanında doçent olan Paulo Brando, "Kuraklık ve yangın vakalarının arttığını görüyoruz ve bu durum Amazon'un çeşitli bölgelerinde bozulmanın artmasına neden oldu" diyor.
"Farklı bölgelerdeki bu bozulma Amazon için büyük bir tehdit olarak ortaya çıkıyor."
Kaynak:https://www.bbc.com/turkce/articles/c8x1wqw891wo
Bölüne Bölüne Kazanamayız! 
